Op een
zonnige zomermiddag zat een groepje oudere mannen bijeen om te praten over
ziekte en gezondheid. Op tafel prijkte een schaal met goudgele plakken cake,
een traktatie van een van de aanwezigen die uitlegde dat hij net een goede
uitslag had gehad: zijn kanker leek bedwongen. Glimlachend nam hij de
felicitaties in ontvangst en zei: “Ik voel me herboren.”
Een
ander zei dat hij zichzelf juist niet meer herkende door zijn chronische
ziekte. Hij had veel kracht verloren, was incontinent en impotent geraakt, voelde
zich vaak moe en soms terneergeslagen. “Ik ben een schim van wie ik een paar
jaar geleden nog was en kan dat niet accepteren.”
“Een
schim van jezelf?” herhaalde een derde man. “Daar begrijp ik niets van. Ik ben
zo incontinent dat de grootste luiers niet helpen. Ik heb broze botten, slechte
longen en een zwak hart waar ze niks meer aan kunnen doen. Ik ben invalide, aangewezen
op een scootmobiel. Maar een schim van mezelf – om de dooie donder niet. In
mijn kop ben ik helemaal de oude.”
De
discussie echode nog na toen ik terugkeerde naar huis. Het was een heel
vraagstuk. Blijf ik mezelf als ik een deel van mijn mogelijkheden verlies? Word
ik dan als het ware een ander, iemand die wel op me lijkt maar een heel
verschillend leven leidt? Als je te kampen krijgt met een ernstige ziekte of
een blijvend ongerief, is het antwoord op zo’n vraag niet zonneklaar.
Het
helpt door de kwestie om te keren, realiseerde ik me. Een wielrenner die
zichzelf vol pepmiddelen spuit, een turner die zijn spiermassa door training
verdrievoudigt, een muzikant die drugs neemt om zijn verbeeldingskracht te
vergroten: worden dat andere mensen als zij proberen hun mogelijkheden uit te
breiden? Nee, realiseerde ik me, ze gaan van maatje M naar XL, maar worden geen
andere personen. Dan geldt dat andersom ook voor iemand die ongewild van M naar
S gaat.
Wie in
het leven grondige beperkingen oploopt, krijgt als het ware een update naar een
herziene situatie. Helaas, uw benen/longen/zenuwen/hart doen het niet goed meer,
dus voortaan moet u anders met uw leven omspringen. Die bergtocht door Nepal
zit er niet meer in, en zoveel meer niet, en dat is een boodschap die zowel
kwaad als verdrietig stemt. Maar, en daar had de derde man van hierboven gelijk
in, wie minder kan is nog geen minder mens. En dat vond ik die zonnige
zomermiddag toch wel een zonnig idee.
