Met het fenomeen
geluk is het eigenlijk merkwaardig gesteld. Het is het meest begeerde artikel
ter aarde, maar niemand die er het fijne van weet.
O, meer dan
genoeg mensen beweren dat ze er het
fijne van weten. Tik het woord ‘geluk’ in op Google en je wordt misselijk van
de baaierd aan zoete tips die zich dan voor je opent. Tritsen boeken over het
paradijs op aarde, lijstjes met vijf, tien of twintig tips hoe je helemaal blij
kunt worden, cursussen, workshops, spreuken, testen om je geluk te meten – en
allemaal claimen ze de wijsheid over geluk in pacht te hebben,
Ik geloof niet
één van die profetieën. Tenminste niet als het gaat om geluk in de zin van het
diepgewortelde besef dat je leven op dit moment heerlijk is, wat volgens mij de
existentiële kern is van het verlangen naar geluk. Dat laaiende gevoel van
intense voldaanheid is niet op recept verkrijgbaar. En zeker niet op algemeen
recept. Het is een hoogstpersoonlijke ervaring die elk individu maar op de tast
door het duister moet zien te bereiken. Geen TomTom die de weg weet naar de
zevende hemel.
Wat de
klavertjevierfilosofen gemeen hebben, is dat ze niet mikken op de feestelijke
vorm van geluk, maar op de doordeweekse variant: tevredenheid. Neem de site Happynews. “Gelukkig zijn is makkelijker
dan je denkt,” menen de samenstellers. “We geven je enkele eenvoudige lessen in
geluk voor het dagelijkse leven.” Waarna je de raad krijgt minder ambitieus te
worden, niet meer te streven naar volmaaktheid, in te zien hoe relatief alles
is, narigheid te accepteren en te focussen op het hier en nu. Ofwel: geluk is
een kwestie van minder zeuren.
Dat moet je eens
aan een blueszanger of een fadista proberen uit te leggen. Geluk is geen aanlenglimonade,
het is absint, gloedvol in plaats van flets, geen deuntje maar een aria vol
hoge C’s, een kus van de goden.
Dat het een
gecompliceerd onderwerp is, blijkt uit een herinnering aan een psychiater die
ik lang geleden interviewde over geluk en die me was aanbevolen als kenner van
de materie. Hij hield me voor dat geluk een resultaat is van het ‘dissociëren’
van alle narigheid die er ook altijd is en concentreren op het goede. “Het is
een fantastisch vermogen. Ik vind dat levenskunst. Je kunt toch alleen maar
feestvieren of met je kinderen spelen of met je vrouw vrijen, als je een hoop
zorgen opzij kunt zetten?”
Anderhalf jaar
later kwam de psychiater niet uit een persoonlijke crisis en pleegde hij
zelfmoord.
