De maand van de spiritualiteit is alweer bijna voorbij en
ik heb nog geen moment bij het onderwerp stilgestaan.
Nou is die maand wel aan de korte kant – hij duurt van 11
tot en met 26 januari –, maar dat mag de gêne niet drukken. Ben ik al zo
materialistisch en rationalistisch geworden, dat er weken voorbij kunnen
trekken zonder dat ik een beetje de geest krijg en me even met het
onstoffelijke bezighoud?
Goed, op de valreep dan maar. Spiritualiteit dus. Het is
een begrip met een januskop voor mij. Het ene gezicht is dat van de vromen en
de sterrenkijkers, de zachte krachten wier goede bedoelingen verdwijnen achter woorden
met veel nevel en galm. Ik herken dat gezicht de enkele keer dat ik nog eens een
kerkdienst meemaak en luister naar verhalen die ik wel versta maar die me niet
bereiken. En ook als ik esoterische lectuur onder ogen krijg en lees hoe mensen
zichzelf bewieroken als zekere kenners van de existentiële mysteries.
Het andere gezicht trekt me meer aan. Dat is het gezicht
van de peilers en de peinzers, de bespiegelaars die niet genoeg hebben aan de
nuchterheid en de logica, maar die zich uitrekken om verder te kijken, voorbij
het bekende, achter de horizon, boven de wolken zelfs. Er schuilt poëzie in dit
zoeken naar hoe het zit met het leven. Het gaat nu eens niet over
koopkrachtplaatjes of dopinggebruik of soapsterren, maar over zin, betekenis,
dimensie, diepte. Meer over wat, hoe en waarom, dan over wie, waar en hoeveel.
Misschien begin ik nu ook al te galmen, maar zo onaards
zijn die vragen eigenlijk niet. Ze dienen zich aan bij elke geboorte en elk
sterven, bij rampen en verliefdheden, bij raadsels en teleurstellingen. Hoe kan
dat toch? Wat is de zin ervan? Waarom ik of waarom zij? De letterkunde wemelt
van zulke levensvragen en mogelijke antwoorden erop. Kunstschilders,
popzangers, toneelspelers, balletdansers: allemaal zoeken ze naar drijfveren en
geheimen. En de Sixtijnse Kapel, de Blauwe Moskee en de Borobudur blijven
massa’s bezoekers betoveren als monumenten van spiritualiteit.
Genoeg hierover, want het thema van deze spirituele
‘maand’ is stilte, en laat ik daar maar bij aansluiten. En trouwens:
waarschijnlijk is stilte het enige antwoord op de grote vragen.
