Ge wit oit noit nie

Gisteren hoorde ik het weer eens iemand zeggen: ‘Ge wit oit noit nie’, de Eindhovense variant op de levenswijsheid ‘Je weet maar nooit’. Het was naar aanleiding van de miraculeuze ontknoping van de voetbalcompetitie, die PSV onverwacht landskampioen maakte.

Je weet maar nooit – ik vind het een mooi, klein inzicht, een flintertje wijsbegeerte, ontleend aan het leven van alle dag, zoals dat wel voor meer spreuken en gezegdes geldt. Iedereen heeft wel eens ervaren hoe grillig het bestaan kan uitpakken. Verwachtingen en voorspellingen gaan uit van lineaire ontwikkelingen, maar daar houdt de werkelijkheid zich lang niet altijd aan: die maakt van tijd tot tijd de vreemdste curves. De wedstrijd die een eitje leek, gaat toch verloren. Een dertiger krijgt een fatale hartaanval. Een langdurig huwelijk strandt doordat een van de partners in de ban raakt van een amour fou.

We weten het. We weten met John Lennon dat leven is wat ons overkomt terwijl we bezig waren met andere plannen. We weten met de voetbaltrainer dat de bal rond is. We weten zelfs dat we niet weten hoe een koe een haas vangt. Maar een besef hebben is nog iets anders dan ernaar te leven. Het zou veel frustraties en verdriet voorkomen als we er werkelijk mee hielden dat de zaken onverhoeds ook anders kunnen uitpakken dan we denken. Als we ook het onverwachte verwachten.

Ik geloof eigenlijk dat zo’n geesteshouding de meeste mensen niet gegeven is. Schijnzekerheid is toch comfortabeler dan de notie dat alles onzeker is. Dus rekent iedereen erop dat een gedoodverfde winnaar inderdaad wint. De ontgoocheling is immens als het tegenovergestelde gebeurt, maar daar staat tegenover dat de verrukking in het kamp van de gedoodverfde verliezer die alsnog wint óók immens is. Zie de krantenfoto’s van gisteren uit de kampen van Ajax en PSV. Ik raakte niet uitgekeken op de contrasten en de intensiteit. Laaiende vreugde bij onverhoopte voorspoed spreekt net als uitslaand leed om onvoorziene pech méér tot de verbeelding dan de serene glimlach van de wijze die weet dat het leven zowel een lach als een traan in petto heeft, ge wit oit noit nie. Gevoel versus verstand, zogezegd. Uitslag: gelijkspel.