Ik wou het maar eens over iets
hebben. Natuurlijk heb ik het altijd wel over iets, anders zou ik stukjes van
niks schrijven, wat me geen goed idee lijkt, maar zo bedoel ik het niet – ik
wou het over het woord ‘iets’ hebben. Want dat is, hoe vertrouwd het ook
klinkt, toch wel een vreemd geval.
Ik kom erop via mijn
kleindochtertje Madee, die gisteren op bezoek was en aankondigde dat ze ‘iets’ ging
tekenen. “Dat is nog best moeilijk,” zei ik, in een mengeling van plagerij en levensbeschouwelijke
vorming. “Want hoe ziet ‘iets’ er eigenlijk uit? Is het een tafel, een dier, een
mens, een wolk? Nee, want die heten tafel, dier, mens en wolk. Maar iets? Het
kan niet eens lucht zijn, want dan heette het wel lucht. Lastig hoor.”
Ze keek me hoofdschuddend aan
en begon te tekenen aan wat haar antwoord op Picasso bleek te worden. Speels
improviserend had ze het problematische begrip ‘iets’ gedefinieerd als een kleurrijke
abstractie, wat ik voor een zevenjarige wel een filosofische prestatie vond.
In de taalwetenschap geldt ‘iets’
als een onbepaald voornaamwoord, van eenzelfde kaliber als niets, iemand,
niemand, alles en iedereen, een woord dat verwijst naar vage dingen of personen.
Iets kan op niets duiden, maar evengoed op alles, en vice versa, zodat het een
eenvoudig mens al snel gaat duizelen. Het is ook een kei-analoge denkoefening,
want in de digitale wereld kan 1 (iets) gewoonweg niet gelijk zijn aan 0
(niets). Al net zo problematisch is de oude wijsheid ‘beter iets dan niets’. Als
we niet echt weten wat iets is, en ook niet wat niets is, hoe kunnen we dan met
droge ogen beweren dat het een beter is dan het andere?
‘Iets’ is te vergelijken met ‘ergens’
– ook zo’n ergerlijk mistwoord. Het betekent: op een of andere plaats, hier of
daar, ginds zou ook kunnen, of links, rechts, boven, beneden, voor, achter en
wie weet wel tussen. Het kan ook staan voor: op de een of andere manier, in
zekere zin, tot op (on)bepaalde hoogte, min of meer. Ga er maar aan staan.
Iets zegt me dat ik het de
volgende keer beter ergens anders over kan hebben.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten