Een raadsel, die dood

Mijn schoonmoeder gaat vandaag of morgen dood. Dat geldt wel voor meer mensen van 88, maar in haar geval gaat het letterlijk op: de kans is groot dat ze vandaag komt te overlijden, en anders gebeurt het morgen wel.

Bij palliatieve sedatie laat het einde niet lang op zich wachten, en dat is ook precies de intentie. Als het leven alle glans verloren heeft en zich dof voortsleept naar de uitgang, is het goed als dat lijden verzacht kan worden, en bekort. In het geval van mijn schoonmoeder gaat het om Alzheimer, een akelige aandoening die het geheugen en het begrip ondermijnt, tot steeds meer verwardheid en onrust leidt en de kwaliteit van het leven uitholt tot er weinig meer dan leegte overblijft. Een cocktail van verdovende medicijnen helpt dan de zware laatste etappe te verlichten.

Gisteren nam ik afscheid van haar in het verpleeghuis waar ze sinds twee jaar woont. Even na ons kwam een pastor aan om haar te bedienen – een katholiek levenseinderitueel. Het was mooi en intiem, met drie dochters en een schoonzoon om haar heen, zodat ze veilig en vertrouwd aan de overtocht kon beginnen. Toen we nog wat napraatten, ontpopte de pastor zich tot een vaardig causeur, die de ene smakelijke anekdote aan de andere grap reeg, zodat we daar met de wenkende dood in ons midden af en toe besmuikt zaten te lachen, wat ook wel iets palliatiefs had. Maar vervolgens was er toch weer de volle ernst van een naaste die voorgoed vertrekt.

Terwijl ik deze regels tik, zingt de telefoon zijn wijsje. Zou ze...? Nee, een ambtenaar van de gemeente die het verkeerde nummer had gebeld. Ik probeer aan de dood te denken, óver de dood te denken, maar dat lukt niet goed. Voor wie niet op een hiernamaals rekent, resteert er na het sterven hooguit Iets, bekend van het populaire idee ‘er moet toch iets zijn’, maar toch te vaag om ‘s een fijn eindje over weg te filosoferen. Of je moet geloven in het Niets, maar dat is ook alweer zowat, want het enige dat ik me bij het Niets kan voorstellen is, nou ja, niets. Het Duister, de Oneindigheid, de Eeuwen der Eeuwen: het galmt mooi, maar dat was het dan ook. Een raadsel, die dood. Ver weg, voorbij de horizon, en toch zo dichtbij vandaag. Of morgen.