Tussen het vele moois dat VPRO-Zomergast Adriaan Geuze ons afgelopen zondag voorschotelde, zat ook
iets heel lelijks: een item over de verrommeling van het landschap langs de
grote autowegen. Geuze had er een fotomontage van gemaakt: een moedeloos
makende stoet van niksige kantoren, felgekleurde bedrijfshallen, reclamezuilen,
opslagplaatsen, tankstations en vage betonnen dozen, allemaal hier neergekwakt
zoals het uitkwam en zonder regie. “Niemand die erom gevraagd heeft, maar het
staat er wél,“ aldus Geuze.
Het zette me aan het denken. We hebben om zo véél niet gevraagd.
We leven weliswaar in een democratie met verkiezingen en inspraak en vrijheid van
meningsuiting, maar allerlei ontwikkelingen komen tot stand zonder dat het volk
die besteld heeft of kan terugdraaien.
Neem de informatietechnologie, die de maatschappij heel snel
en diepgaand heeft veranderd. Niemand heeft ooit om personal computers
gevraagd, noch om Google, social media en smartphones, maar ze hebben de wereld
in recordtempo in hun ban gekregen. Wat eigenlijk wonderlijk is voor een
revolutionaire ontwikkeling, want gewoonlijk worden radicale veranderingen maar
langzaam geaccepteerd.
Of stel dat er ooit een referendum was gehouden over de
vraag of de commercie mocht oprukken tot de verste hoeken van de samenleving en
ons onophoudelijk mocht bombarderen met reclame. Natuurlijk blijft de uitslag
van die imaginaire volksraadpleging onbekend, maar het is niet goed voorstelbaar
dat de huidige hypercommercialisering een enthousiast onthaal had gekregen als
we een keus hadden gehad.
Welke klant van een bank begon ooit aan te dringen op
technologie om elektronisch te kunnen thuisbankieren? Het is ongevraagd standaard
geworden. Zo is er ook nooit een beweging of actiegroep ter bevordering van de
assertiviteit opgestaan; toch is opkomen-voor-jezelf een collectieve obsessie
geworden, die zelfs tot geweld tegen ordehandhavers en hulpverleners heeft geleid.
Ander voorbeeld: de rotondisering. Ik denk niet dat er enig
democratisch besluit aan ten grondslag ligt, maar op een dag begon het en het
gaat nog steeds door. Inmiddels liggen ook het sufste dorp en de stilste polder
vol rotondes, zodat iedereen dol kan worden van de veiligheid. Diezelfde dorpen
en polders hebben ook allemaal hun eigen meerdaagse party’s gekregen, want de
festivalisering is eveneens zo’n trend zonder begin.
Maar zo’n festival is gauw genoeg weer voorbij, en de
ruimtelijke wanordening die Geuze zo ergerde, is blijvend, en dus erger.
Trouwens, om Zomergasten heeft ook
nooit een kijker gevraagd, maar dat moet wél blijven.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten