Kunst contra kanker: Paul en Menno de Nooijer in het Natlab

In het Natlab is een kleine zaal naar hen vernoemd. Maar de jongste productie van Paul en Menno de Nooijer, Lux, speelt zich af in de podiumzaal van het net geopende, Eindhovense cultuurhuis.

Lux is een multimediaschouwspel. Op diverse doeken verschijnen doorlopend beelden, er klinkt zowel opgenomen als live gespeelde muziek en op het toneel spreken vader en zoon teksten uit en spelen ze scènes.

De voorgedragen teksten komen me bekend voor. Sterker nog: ik heb ze voor een groot deel zelf geschreven. Op deze plek beschreef ik al eerder hoe onze wegen elkaar kruisten: eerst in een oud herenhuis in de Eindhovense Tramstraat en later in het duistere spookrijk Carcinomië. Dat onze zonen ook nog eens dezelfde namen dragen, maakt de krachten van het toeval nog magischer.

In een ver verleden had ik Paul de Nooijer twee keer geïnterviewd. Lang daarna bleken we beiden betrapt op prostaatkanker, een gemene aandoening, vooralsnog met gemene medicijnen klein gehouden. We troffen elkaar opnieuw en bij die gelegenheid vertelde hij over zijn plan voor een film met ons carcinoom als kern. Wilde ik mijn prostaatbelevenissen niet eens opschrijven? Wellicht dat hij die kon verwerken in zijn project. Uiteindelijk nam hij de notities integraal in het script op.

En zo zit ik op 12 november wat beduusd naar mijn eigen woorden te luisteren, uitgesproken door Paul en omlijst door intrigerende beelden en de ijle klanken van een fluit en een gitaar. Ook al herken ik de woorden allemaal, toch klinken ze akelig. Over puncties en pijnscheuten. Over voelende vingers in het rectum. Over de voorlopige conclusie. ‘De uroloog loopt naar de computer op een tafel die drie meter verderop staat en begint, half van MAN afgekeerd, zwijgend gegevens in te voeren. MAN weet niet of er nog iets volgt en wacht half ontbloot op het onderzoekbed af, met aan het hoofdeinde de verpleegster. Dan zegt de uroloog met de blik strak op het computerscherm en dus nog steeds half van MAN afgekeerd: “Ik heb twee knobbeltjes gevoeld. Met 70 procent zekerheid hebt u prostaatkanker. Als ik de biopten heb bekeken, is er zekerheid, maar ga er maar vanuit dat het een tumor is.” Hij geeft een hand en verdwijnt. MAN staat op en wankelt. De verpleegster reikt hem een glas water aan.’

Een carillon klingelt zachtjes Lou Reeds Perfect Day. Filmbeelden verhalen over een geboorte en jeugdige schoonheid, over bloed en brandende ziekte, over aftakeling en eindigheid. Een naakte man loopt door een lange, besneeuwde notenbomenlaan tot hij in het wit vervaagt en zoals hij zal hebben gehuiverd in die kilte, zo huivert nu iedere toeschouwer, in elk geval deze.

Maar na afloop in de foyer dient de gloed van het leven zich weer aan in warme woorden vol wil en animo. Kunst contra kanker, de lelijkheid met schoonheid bestrijden, daar moet op gedronken worden.