Van tijd tot tijd steekt hetzelfde thema de kop op:
moeten mensen met een ongezonde leefstijl meer zorgpremie gaan betalen? Wat mij
betreft is het antwoord helder: nee.
Onlangs bleek uit een onderzoek van het bureau NIVEL dat
40 procent van de bevolking het correct zou vinden als de zorgverzekeraar
ongezond levende landgenoten een hogere premie zou laten betalen. Het Sociaal
en Cultureel Planbureau rekende uit dat de helft van de bevolking zich daarin
zou kunnen vinden. Recente onderzoeken onder zorgprofessionals en zorgmanagers
geven aan dat iets meer dan de helft een ongezonde leefstijl vertaald zou
willen zien in een hogere zorgpremie.
De achtergrond laat zich raden. Nu de zorg almaar duurder
wordt, moeten degenen die willens en wetens hun gezondheid in de waagschaal
stellen daar maar eens extra aan gaan meebetalen, vindt een flink deel van de
bevolking. Dat is nog geen meerderheid, maar omvangrijk genoeg om het onderwerp
nog eens onder de loep te nemen.
Meer zorgpremie heffen bij ongezond gedrag is onmogelijk
en onwenselijk. Hoe kan worden vastgesteld dat iemand riskant leeft zonder een
leger van Big Brothers in actie te laten komen? In een normale samenleving is
niet te controleren of en hoeveel iemand rookt, alcohol drinkt of vette happen
tot zich neemt. En als dat al zou kunnen, is er geen maatregel te bedenken of die
gaat kopje onder in zeeën van nuances. Is die roker vorig jaar begonnen of
veertig jaar geleden? Zijn die wijnaankopen een tijdelijk fenomeen of een vast
patroon? Eet de hamburgerliefhebber zes dagen per week wèl gezond?
Niet alle rokers krijgen kanker of COPD en niet alle
dikkerds hartfalen of diabetes. Vallen de rokende en dikke mazzelaars die
weinig medische kosten maken buiten de boetepremie? Of beschouwen we die boete
als een algemene straf voor slecht gedrag? En wordt de premie extra hoog als
iemand zowel rookt als pimpelt als snoept?
Wat is trouwens ongezond gedrag? Er is een duidelijke
relatie tussen vet eten en hartproblemen. Maar hoe beoordeel je een burnout?
Een depressie? Een hartaanval? Ze kosten de zorg en de economie veel geld, maar
zijn misschien wel veroorzaakt door te hard werken of extreem binnenvetten of
overmatige spanningen – allemaal onverstandige en ongezonde keuzes. Vallen die
ook onder het boeteregime? En hoe stellen we dat dan weer vast?
Wat te denken van de kapotte knieën van de tegelzetter,
de slechte rug van de kapster, de hernia van de verhuizer, de infectie die een
verpleegkundige oploopt van een patiënt? Wat doen we met de premie van iemand
die maandenlang moet revalideren na een skiongeluk? En met mensen die in het
medische circuit belanden met een seksueel overdraagbare aandoening? Met lui
die te weinig bewegen en daardoor dichtgeslibde aderen hebben?
Wat doen we met mensen die in het ziekenhuis komen nadat
ze mataglap werden van een eenmalig experiment met paddo’s? Met longpatiënten
die in regio met veel fijnstof blijven wonen? Met mensen die een buitenberoep
uitoefenen en huidkanker krijgen? Met consultants die twaalf koppen koffie per
dag drinken?
Dit is
ook nog een mooie categorie. Volgens het Nationaal Kompas Volkgezondheid komt
een depressie vaker voor bij mensen met een homoseksuele voorkeur dan bij hetero’s
en vaker bij alleenstaanden en gescheidenen dan bij samenlevenden. Depressies
zijn duur. Een hogere zorgpremie dus voor homo’s en singles?