Paul de Nooijer, James Joyce en Goudlokje

Telefoontje van fotograaf en filmer Paul de Nooijer. Het gaat over zijn jongste project Half the Horizon. Deel daarvan wordt een song van Syd Barrett met tekst van James Joyce. Of ik daarvan een Nederlandstalige interpretatie zou willen leveren.

Toe maar! De eerste naam kende ik een beetje: een dolende ziel die beroemd werd met Pink Floyd, zich te buiten ging aan drugs, een tijdje voor het isolement koos en vervolgens, nog jong, stierf aan kanker. Joyce zei me veel minder. Zijn naam kende ik natuurlijk wel, maar zijn werk amper: regelmatig opengeslagen, maar even vaak onbegrepen terug in de boekenkast gezet.

Barrett had dichtregels van Joyce gebruikt voor de mysterieuze song Golden Hair. Een vreemd lied met een als een mantra herhaalde melodie, die bij het eerste gehoor wat saai aandoet, maar vervolgens toch gaat intrigeren.  Het gaat over een man die zich afsluit voor een verleidelijke vrouw. Paul de Nooijer herkende dat thema, want voor hem had de verleiding eveneens afgedaan. Altijd was erotiek een leidmotief in zijn werk geweest, totdat prostaatkanker hem had genoodzaakt tot een ingrijpende behandeling die hem zijn testosteron en zijn libido kostte.

Hij vond Golden Hair dan ook helemaal passen in zijn nieuwe project Half the Horizon, dat op wrange, poëtische maar ook hilarische wijze toont hoe (prostaat)kanker op een leven inwerkt. Het wordt een multimediaspektakel met film, muziek en spel van Paul en (zoon) Menno de Nooijer en live muziek van Jorrit Tamminga, Erik Bosgraaf en Izhar Elias.  Omdat ik helaas ook met het onderwerp prostaatkanker vertrouwd ben, en daar wel eens over schrijf, vroeg hij mij voor de teksten. Zo kwam het onder meer tot bovenvermeld telefoontje.

Een eigen interpretatie, geen letterlijke vertaling: dat was het uitgangspunt. Daarom werd Joyce’s verleidelijke Goudlokje een sirene, en doorsneden haar gezangen niet alleen a merry air, maar hele nachten ‘vol genot en gloed’. En zoals Joyce het boek dichtsloeg en de kamer verliet, zo bleek nu ‘de vlam gedoofd, de drift verdreven, de lust geroofd’.

Toen ik Joyce’s woorden en de mijne nog eens nalas, was het me even vreemd te moede. Ik voelde me als het ware betrapt. Alsof Joyce een gevoel had losgewrikt dat ik nier eerder in heel zijn ernst had onderkend.Het gevoel dat het verlies aan libido toch harder bij me aankwam dan ik dacht. Ik had het niet zomaar verloren, het was geroofd. Er was me een wezenlijk deel van mezelf ontnomen.

Van dat besef kun je een chronische blues oplopen. Gelukkig treft dat ongeluk niet al te veel prostaatkankerpatiënten. De meesten relativeren of bagatelliseren hun lot in stilte. Maar dat maakt het onderwerp er niet minder heftig op.

Enfin, binnenkort in het theater (Half the Horizon, 5 november 2014, Verkadefabriek, ‘s-Hertogenbosch.)