Bergen: van Rietveld tot Roland Holst

Hoe een weekje weg zich kan vullen met allerlei bijzondere virtuele ontmoetingen.

Het begon met het vakantiehuis in Bergen, volgens de verhuurder ontworpen door ‘de bekende architect Rietveld’. Ik dacht meteen aan Gerrit Rietveld, maar het bleek diens zoon Jan, weliswaar minder beroemd, maar daarom niet minder boeiend. Hij had een klein zomerhuis ontworpen, dat door naar buiten wijkende zijwanden, een hellend dak en grote raampartijen verrassend ruim uitpakte. Het stamde uit 1960 en ademde het opgewekte modernisme van die dagen, en tegelijkertijd was het huiselijk en herbergzaam. En van het metselwerk en het keukenblok tot de inbouwkasten en de betonnen terrasluifel: overal vielen er vondsten te zien.

De tweede naam was die van de eigenaresse van het huis: Jutka Rona, een gerenommeerd fotografe, geboren in Boedapest maar sinds haar tweede jaar woonachtig in Amsterdam. Zij maakte naam met portretten, reisreportages en fotoseries over onder meer het theater, kloosters, zigeuners en kinderen met een spierziekte. In haar Bergense huis vond ik ook nog een boek met foto’s over een jaar uit haar leven, dat natuurlijk ook beelden uit Bergen bevatte, wat wel een mooi Droste-effect was.

Bergen wemelt van de kunstenaarsnamen. De schrijvers Herman Gorter en Adriaan Roland Holst woonde er, de schilders Charley Toorop en Edgar Fernhout, en eveneens de fotografe Ata Kandó, die deze maand honderd wordt, aanleiding voor een grote expositie in de gloednieuwe culturele buitenplaats Kranenburgh. De meeste indruk op me maakten fotoreeksen over zwerftochten met haar jonge kinderen door Zuid-Europa, dromerige beelden vol ijlte en sensualiteit.

En in het hart van het dorp staat Adriaan Roland Holst vereeuwigd in brons, een schepping van Mary Andriessen. Zijn rietgedekte woning aan de Nesdijk herdenkt hem eveneens; daar mogen sinds 2002 schrijvers en literaire vertalers een maand lang wonen en werken tegen gesubsidieerd tarief, een privilege waar Maria Barnas, Hafid Bouazza, Maria Goos, Monika van Paemel, Joost Zwagerman en vele anderen al gretig gebruik van maakten.

Ik wandelde naar de Hoflaan om de bronzen Holst te begroeten en vandaar naar het Huis met de Pilaren, waar de opperdichter graag een glas wijn dronk, liefst in het bijzijn van steeds een nieuwe dame. Want hij was niet slechts in de ban van de letteren, maar zeker ook van de lust. In zijn eigen woorden: ‘Ik pleeg literatuur en de zonde in montere afwisseling.’ In het Huis met der Pilaren wees een kelner me op een geschilderd portret van de vroegere klant. De zondaar viel er niet op af te lezen. Maar dat gold misschien wel voor alle zondaars.