“Lekker weertje vandaag.” Je zegt het zonder erbij na te
denken, maar als je het even tot je laat doordringen, is het een beetje raar. Strikt
genomen namelijk kent het weer geen verkleinvorm. Het achtervoegsel –tje wordt gebruikt om aan te geven dat
het gaat om iets kleins of gerings of jongs, maar klein weer bestaat evenmin
als een beetje weer of jong weer. Toch heeft iedereen het over ‘weertje’ zodra
de lucht blauw en de temperatuur aangenaam is.
Van Dale
zegt dat een verkleinwoord behalve voor iets gerings ook wordt gebruikt om ‘een
bepaalde gevoelsnuance’ uit te drukken. Inderdaad klinkt in ‘weertje’ door dat
we ons prettig voelen nu ‘het zonnetje’ zo lekker schijnt. Maar waarom zeggen
we dan niet ‘lekker regentje’ als er na zes weken droogte eindelijk eens een
bui valt? Zelfs de grootste sneeuwliefhebber zal niet van mooi sneeuwtje reppen,
zomin als ooit iemand waarderend van een fraai bliksempje spreekt.
Misschien
dat hoogleraren semantiek er weg mee weten, maar ik vind het raadselachtig
waarom sommige woorden zich niet laten verkleinen. ‘Liefde’ is ook zo’n woord. Liefjes
zijn er in soorten en maten, maar liefdetjes bestaan niet. Evenmin kennen we
haatjes, vertrouwentjes of blijdschapjes. Zouden zulke begrippen te groot zijn
om een verkleinvorm te dulden, net als het heelal en de hel? Dat zou dan ook
voor het paradijs moeten gelden, maar paradijsjes zijn volop te vinden in
brochures van makelaars en reisbureaus.
En neem
nou het begrip ‘schat’, dat staat voor iets of iemand van enorme waarde: een
berg juwelen, het geldpakhuis van Dagobert Duck, een archeologische vondst van
jewelste of een reusachtig aardig persoon. Maar een geliefde heet ook vaak ‘schatje’,
zelfs het liefje-voor-een-nacht van matrozen voor wie in elk stadje een ander
schatje wacht.
De cent
is de kleinste munteenheid, toch bestaan er ook centjes. Hoewel elke dag 24 uur
telt, bestaan er ook dagjes. Net als wereldjes, pijntjes, tijdjes, pleziertjes,
ongelukjes, kansjes, traantjes, natjes en droogjes. Om het heen-en-weertje van te
krijgen.
Foto Flickr (Andréia Bohner)
Geen opmerkingen:
Een reactie posten